Olimlar organizmdagi barcha organlar holatiga, ayniqsa doimo yordamga muhtoj jigar holatiga e’tiborli bo‘lishni tavsiya berishadi. Organizmga yordam berishning eng ma’qul usuli to‘g‘ri ovqatlanishdir.

Mutaxassislar jigar uchun foydali bo‘lgan besh mahsulotni ta’kidlab o‘tishdi. vm.ru sayti bu ro‘yxatni keltirib o‘tdi:

1. Sarimsoq piyoz

Sarimsoq piyoz jigarga toksinlarni yuvib chiqarishga yordam beruvchi fermentlarni faollashtirishga yordam beradi. Bundan tashqari u jigarni tozalashga yordam beruvchi allitsin va selenga boy. Allitsin antioksidant, antibiotik va zamburug‘ga qarshi ta’sirga ega. Selen esa o‘z o‘rnida antioksidantlar ta’sirini kuchaytirishga yordam beradi.

Lekin sarimsoq piyoz iste’mol qilishga qarshi ko‘rsatmalar borligini ham unutmaslik lozim. Masalan, gastrit, oshqozon va o‘n ikki barmoq ichak yarasi kabi hazm qilish tizimidagi kasalliklarda uni iste’mol qilish tavsiya etilmaydi.

2. Qahva

Olimlar bu ichimlik jigar kasalliklariga chalinish ehtimolini kamaytirishini isbotladilar. O‘tkazilgan tajribalardan shuni ko`rsatdiki, kuniga ikki finjon qahva ichish jigar sirroziga chalinish ehtimolini 44 foizga, bu kasallikdan vafot etish ehtimolini esa 50 foizga pasaytirar ekan. Bundan tashqari qahva jigarni yog‘ bosishiga qarshi himoya ta’sirini o‘tkaza oladi.

3. Avokado

Bu mevani ratsionga qo‘shish jigarga zararli moddalarni filtrlash va organ to‘qimalarini shikastla ... Читать дальше »

Nerv tizimi xastaliklari ichida radikulit (orqa miyaning nerv ildizlari va ulardan ketadigan nerv tolalari kasalligi) asosiy o‘rinda turadi. Bu dardga, ayniqsa, 30-50 yoshdagi kishilar ko‘proq chalinadilar.
Umurtqa kanalida orqa miya mavjud, shu orqa miyadan o‘ttiz bir juft nerv ildizchalari chiqadi. Nerv ildizchalari umurtqa kanalidan ingichka suyak teshigi orqali chiqadi, uning diamerti yulduzcha diametridan salgina katta xolos. Har bitta nerv va ildizcha bir-biridan ajralib turadigan nerv tolalaridan iborat. Bir xillarining tolalari sezgir, ikkinchi xillari atrofdagi to‘qimalarning oziqlanishi va qon aylanishini uchinchilari esa mushaklar qisqarishini boshqarib turadi.
Sezgir tolalarning zararlanishida igna sanchilgandek og‘riq kuzatiladi, moddalar almashinuvi va qon aylanishi boshqaradigan nerv tolalari zararlanganda soch o‘sishi va ter ajralishi izdan chiqadi, tirnoqlar tez sinadigan va mo‘rt bo‘lib qoladi. Uchinchi xildagi nerv tolalari zararlanganda esa mushaklar atrofiyasi (ozib, kichrayishi) va spazmlar ro‘y beradi.
Umurtqa pog‘onasi zararlanishidan tashqari ba’zan gipodinamiya (kam harakatlilik) va asabiy zo‘riqishlar ham radikulit xavfini keltirib chiqaradi. Bu kasallikning birinchi alomati — og‘riq, ya’ni zararlangan nerv ildizchalari va nerv tolalari bo‘ylab og‘riq turishi, sezuvchanlikning yo‘qolishi ro‘y beradi. Radikulit odatda birdaniga paydo bo‘lib, ko‘p hollarda surunkali tusga o‘tadi va keyin tez-tez qo‘zg‘ab turadi.

Radik ... Читать дальше »

So‘ngi vaqtlarda avj olgan «Ko‘krak bezi saratoni» ko‘pchilikni o‘ylantirib qo‘ygan bo‘lsa ajab emas. Axir bu bez odamzotning kelajagi bo‘lmish farzandlar uchun eng dastlabki ozuqa va mehr mabai — ku!
Eng avvalo ko‘krak bezi saratoni haqida fikrlashsak, xastalik ko‘pincha quyidagi holatdagi ayollarda uchraydi:
1. Yoshi ulg’aygan, ya’ni 50 yoshdan oshgan ayollarda;
2. Ona, xola yoki buvisida saraton kasalligi mavjud bo’lgan ayollarda;
3. Genetik kasallikka ega bo’lgan ayollarda (BRCA1 va BRCA2 genlardagi deffekt)
4. Birinchi hayz ko’rish davri 12 yoshgacha bo’lib, menopauza (hayz ko’rishni tugatish) davri 55 yoshdan oshgan ayollarda;
5. Ko’p spirtli ichimlik iste’mol qilgan ayollarda;
6. Tug’magan ayollarda;
7. Yoshi 30 dan oshib tuqqan ayollarda;
8. Farzandini ko’krak suti bilan emizmagan ayollarda;
9. Estrogenlik gormonal dori-vositalarini 1 yildan ko’p qabul qilgan ayollarda;
10. Radiatsiya ta’siriga uchragan ayollarda.
Ko‘pgina kasalliklarning oldini olib bo‘lgani kabi aynan shu dardning ham oldini olsa bo‘ladi buning uchun ayollardan yoshiga qarab quyidagilar talab qilinadi:
25 — 40 yosh orasidagilar 3 yilda 1 marta mammalog ko‘rigidan o‘tishi kerak.
40 — 50 yoshli ayollar 1 yilda 1 marta mammalog ko‘rigidan, 2 yilda 1 marta esa ultratovush tekshiruvidan o‘tishi kerak.
50 yoshdan oshgach 1 yilda 1 marta mammalog ko‘rigidan, 1 marta esa ultratovush tekshiruvidan o‘tishi ... Читать дальше »

Овқатларни ош кўклари, шакароб, мурч, қатиқ, зира билан истеъмол қилиш фойдалидир.
* * *
Беҳи уриғини янчиб, истеъмол қилиш юрак хасталигига даво.
* * *
Помидор юрак фаолиятини яхшилайди.
* * *
Юрак - томир хасталиклари, бош айланиши, пешоб тутилиши, томирлар касаллиги ҳамда қувватсизликда дўлананинг шифобахш хусусияти каттадир.
* * *
Маълумки, юрак киши танасидаги барча оғирликни ўз зиммасига олган аъзодир. Шундай экан, ҳар қандай юрак хасталигини даволашда овқат миқдорини ва қувватини бироз камайтириб истеъмол қилиш лозим.
* * *
Ўзида юрак хасталигини билган одамлар кишмиш узумини пишган мавсумида ҳар куни иложи борича кўп еса, иншааллоҳ, шифо топади.
* * *
Айрим асаб ва руҳий хасталикларни, шунингдек, юракнинг одатдагидан тез уриши касаллига Қуръони каримни овоз чиқариб ўқиш ёки биров ўқиганда, уни эътибор билан тинглаш даво бўлади. Чунки Парвардигоримиз қудрати билан Қуръони карим оятларида инсон аъзоларидаги иммун толаларини уйғотувчи электр заррачалари бор.
* * *
Хурмо ўзидаги кўп хил дори-дармонлари билан мевалар ичида анжирга жуда яқин туради. Баъзи жиҳатларда анжирдан бир мунча устунлиги бор. Шу боисдан, у юрак хасталикларининг ҳамма турларига, диққинафас, истисқо, сил касалликларининг ҳам ҳамма турларига даволиги бор. Уни ҳар қандай бетоб одам истеъмол қилса бўлади.

Мандарин шарбати ажойиб шифобахш ичимлик ҳисобланади, болалар ва беморлар учун жуда фойдали. Иситма кўтарилиб кетганда мандарин шарбати чанқоқни яхши қолдиради.

Йўталдан қутулмоқчи бўлсангиз, мандариннинг қуритилган пўстлоғидан қайнатма тайёрланг. Пўстлоқ ва сув нисбати – 1:10.

Ошқозон-ичак касалликлари, жумладан, ич кетишда сархил мандарин ва мева шарбати ичиш наф беради.

Мандарин пўстлоғидан тайёрланган дамлама иштаҳани очиш ва ҳазм қилиш жараёнини яхшилашда қўл келади. Бундай дамламани овқатланишдан 15-30 дақиқа олдин 10-20 томчидан қабул қилиш лозим.

Қиш фаслида организмнинг витаминларга эҳтиёжи ортишини ҳаммамиз яхши биламиз. Бундай пайтда мандариннинг ўрни беқиёс. Ушбу мева организмда моддалар алмашинувини яхшилайди, ундан олинган эфир мойи эса киши кайфиятини кўтариш хусусиятига эга.

Диабетга чалинган беморларга мандарин пўстлоғидан тайёрланган қайнатма тавсия этилади, чунки бундай қайнатма қондаги қанд миқдорини камайтиради. Қайнатма тайёрлаш учун 3 дона мандариндан пўстлоғини ажратиб олинг, 1 литр сувга солиб 10 дақиқа қайнатинг. Уни совиткичда сақлайсиз ва ҳар куни қабул қиласиз.

Юзингизнинг қайси қисмида доғ борлигига қараб, уларнинг сабаблари ва уларга қарши курашиш чоралари ҳақида гаплашамиз.

1 ва 2 — Овқат ҳазм қилиш системасидаги муаммолардан дарак. Демак, сиз нотўғри овқатланаяпсиз. Ёғли таомларни камайтиринг-да, фойдали маҳсулотлар истеъмолини кўпайтиринг.
3 — Жигарингиз азият чекаяпти. Спиртли ичимликлар, ёғли таомлар ва сут маҳсулотларининг таъсири бўлса керак-да бу. Ҳар куни енгил машқлар бажариб туринг. Шунда муаммонинг баратаф бўлиши осонлашади.

4 ва 5 — Кўз атрофдаги қора доғлар буйрагингизда муаммо борлигини кўрсатади. Кўпроқ сув, суюқлик ичинг.

6 —Â Юрак, артериал қон босими ва витаминлар танқислиги бўйича текширувлардан ўтинг. Аччиқ таомлардан воз кечинг, гўшт маҳсулотларини камроқ енг, кўпроқ тоза ҳаводан нафас олинг. Қонда холестерин миқдори ошиб кетмасин. Ёнғоқ, балиқ, зиғир уруғи Омега-3, Омега-6 билан тўйинтиради сизни. Яна пардоз билан ухлаш ва муддати ўтган косметика воситадан фойдаланиш ҳам айни шу нуқталардаги доғларга сабаб бўлади.

7 ва 8 — буйрак, яна ўша гап, кўпроқ сув ичинг. Газланган ичимлик, қаҳва ва спиртли ичимликларни чекланг.

9 ва 10 — нафас олиш тизимида муаммо борга ўхшайди. Тамаки чекмайсизми, аллергиядан безовта бўлмаяпсизми? Агар тери билан муаммолар бўлса, шакар, спиртли ичимликларни чеклаб, сабзавотлардан кўпроқ истеъмол қилинг.

11 ва 12 — гормонал ўзгаришлар ва стресснинг белгиси. Кундалик режимга риоя этинг, 8 соатдан кам у ... Читать дальше »

Qanday qilib bo'yni o'stirish mumkin? Maslahat, tavsiya va mashqlar

Aksariyat odamlar fikricha, odam tugilishi bilan boyi past yoki baland bolishi aniq boladi, song u ulgayishi davomida osha belgilangan boyga yetadi va undan song umuman osmaydi. Ammo bu fikr xato va aslida bu holatga ta'sir etuvchi bir necha faktorlar boyning qanday olchamda bolishini togridan togri belgilab beradi.

Misol uchun genetika tabiiy boy osishida juda muhim orin egallaydi. Undan tashqari, bizning garmonlarimiz ham bunga oz ta'sirini otkazmay qolmaydi. Ammo bu garmonlarga bizning kundalik ishlarimiz, mashgulotlarimiz va hayot tarzimiz ta'sir otkazadi.

Va nihoyat istemol qilayotgan mahsulotlaringiz, muhim rol oynaydi. Agar kundalik ratsioningiz meva, sabzavot, sut mahsulotlari, gosht mahsulotlaridan tashkil topgan bolsa, boyingiz yana osishi uchun barcha imkoniyatlar bor. Faqatgina biroz nima qilish lozimligini organib song shu ishni qunt bilan bajarsangiz bolgani.

Garmonlar inson kop narsalarni belgilab beradi. Boy uzunligiga kelsak, birinchi navbatta gap odamning boy garmoni haqida boradi(human growth harmone). Ushbu garmon funksiyasi oddiy, yetilganlik yoshiga qadar organizmda osishni ta'minlab berishdir.

Ushbu garmonning organizmdagi dozasiga sizning kun tartibingiz va ratsioningiz katta ta'sir otkazadi. Misol uchun yaxshi tungi uyqu boy garmonining ajralishiga sabab boladi. Agarda siz qoniqarli darajada uxlaydigan hayot tarzi bilan ... Читать дальше »

Shakar foydalimi yoki zararli degan savol kopchilikni qiziqtiradi. Quyida shakar haqida oz isbotini topgan asosiy faktlarni keltirib otamiz.

1. “1 osh qoshiq shakar + 1-2 tomchi sirka” guldasta uchun eng yaxshi ozuqa. Guldon suviga masalliqlardan aralashtirib, song uzilgan gullarni joylasangiz, bir haftagacha korinishini yoqotmaydi.

2. Shakar tarkibiga kora antibakterial xususiyatga ega. Ehtiyotsizlik sabab, barmogingizni kesib olsangiz, jarohat ustiga shakar sepib qoying.

3. Qahva maydalagich yoki ziravorlar solingan idishlarni tozalayotganda shakarli suv bilan artib oling. Bu yol bilan shirin yordamchingiz yoqimsiz hidlarni bartaraf etadi.

4. Achchiq tamli egulikdan konglingiz behuzur bolsa, yarim soat otib nimtatir shirin suv iching. Balki ishonmassiz, ammo shakarli suv oshqozondagi bezovtaliklarni engillashtiradi.

Қора андиз илдизидан тайёрланган дамлама йўталга жуда фойда қилади. Бунинг учун бир чой қошиқ қуритиб майдаланган андиз илдизининг устига бир стакан қайнатиб совитилган сув қуйилиб, 10 соат тиндириб қўйилади. Дамламадан кунига 4 маҳал овқатланишдан ярим соат олдин чорак стакандан ичилади.

— Анжир меваси ва унинг қоқисидан тайёрланган дамлама томоқни юмшатади, иситмани туширади.

— Арпабодиён меваси (уруғи)дан тайёрланадиган дамлама қуруқ йўтални қолдириш билан бирга юқори нафас йўлларининг яллиғланиши (трахеит, лорингит, йирингли бронхит)да дардни енгиллаштиради. Дамлама тайёрлаш учун 1 чой қошиқ ўсимлик меваси 1 стакан қайноқ сувга солинади ва 1 соат давомида дамлаб қўйилади. Дамлама совигандан сўнг сузилади ва учга бўлиниб, кун мобайнида ичилади.

— Зубтурум баргининг қуритилганидан 1 ош қошиғини бир стакан сувда қайнатиб, ўроғлиқ ҳолда 2 соат тиндириб қўйилади. Сўнг докада сузиб олинади. Кунига 4 маҳал 1 ош қошиқдан овқатланишдан 20 дақиқа олдин ичилади.

— Бир чой қошиқдаги укроп уруғини бир чойнак сувга дамлаб ичиш балғамнинг енгил кўчишига фойда қилади.

— Орасига сариёғ ёки думба қўйиб буғда ё димлаб пиширилган беҳи ёки шолғом қуруқ йўтални даволашда энг яхши шифодир.

— Ёғи олинмаган сутни сариёғ билан қайнатиб иссиқ ҳолда ичиш томоқни юмшатади, қирилиши ва йўталдан қутулишда ёрдам беради.

— Ёввойи (аччиқ) бодомни чақиб, чойдек дамлаб ичиш ҳам йўталга фойда қилади.

— Бир ... Читать дальше »

Янги ва қуритилган мевалари ич суриш хусусиятига эга, шунинг учун қабзиятдан қийналадиганлар есалар яхши. Шифокорларнинг айтишича, гилос организмдан чиқиндиларни чиқариб юборади, қонни зарарли моддалардан тозалайди. Шунингдек, буйрак хасталиклари, гипертония, артрит, подагра, ревматизм, ичаклар атонияси, колит ҳамда камқонликка йўлиққанларга тавсия этилади.

5 ошқошиқ қуритилган гилос мевасига 4 стакан қайноқ сув қуйилади, 4-6 соатга қўйиб қўйилади ва сўнгра сузилади. Кунига 3-4 маҳал овқатланишдан олдин 1 стакандан иштаҳани очиш учун, умумий қувват бағишловчи восита ўрнида ичилади.

2 ошқошиқ қуритилган гилос устига 2 стакан қайноқ сув қуйилади, 15 дақиқа паст оловда қайнатилади, тиндириб, сузилади. Кунига 3-4 маҳал ярим стакандан сийдик-тош касаллигида ичилади.

Тиш зирқираб оғриётган томонга баргизубни эзиб, сувидан бир неча томчи томизилса, тезда тиш оғриғи барҳам топади.

Тиш лўқиллаб ёки симиллаб оғрий бошласа, мармарак, қирқбўғин, ғозпанжа ёки бўймадорон ўтларининг бирортасини қайнатиб, илиқ ҳолида оғиз чайқалади ёки оғриётган тиш атрофида ушлаб турилади.

Семизўтнинг баргини чайнасангиз, тиш милкларидан қон кетишини тўхтатади.

Ёнғоқ устидаги пўстнинг бир бўлагини оғриётган тишга қўйсангиз, оғриқ тўхтайди, милклар мустаҳкамланади.

Тиш милклари бўшашиб кетса, ҳар кеча қизилгул ва анор гулларини эзиб, милкларга оз-оз қўйиб туринг.

Ошқовоқнинг ҳам «гўшт»идан олинган сувга лимон сувидан аралаштириб, ғарғара қилинса, тиш оғриғи тузалади.

Ёнғоқ пўсти, асал ёки узум ширасидан тайёрланган шарбат билан оғиз бўшлиғи ғарғара қилинса, тишнинг қимирлаб қолиш ҳолатини тузатади.

Тишингизнинг ўнг томони оғриса, чап қўлингизнинг томирига, аксинча бўлса, ўнг қўлингизнинг томирига қирғичдан ўтказилган саримсоқни боғланг, шунда изтиробли дарддан қутиласиз.

Шолғом илдизмеваси қирғичдан ўтказилиб, бир пиёла сув билан 15 дақиқа давомида қайнатилади. Сузиб олингач, шарбати билан оғиз бўшлиғи чайиладиган бўлса, зирқираб оғриётган тишга малҳам бўлади.

Анжир меваси асосида қайнатма тайёрланиб, илиқлигида оғиз бўшлиғида тутиб туриладиган бўлса, милкларнинг пилла боғлашига барҳам беради.

Лўқиллаб оғриётган тишга яримта нўхатча кела ... Читать дальше »

SPORT.
Varikoz kasalligi bilan kasallanganlarga sportning ritmik mashg'ulotlari bilan shug'ullanish yaxshi foyda beradi. Bular jumlasiga velosiped haydash, suzish va yurish kiradi. Basseyndagi mashg'ulotlar oyoqlarda qon aylanishini yaxshilaydi, suzish ayniqsa oyoqning boldir qismi mushaklari uchun foydali.

MAXSUS DORI- DARMONLAR
Varikoz kasalligini davolashda, oldini olishda, qon tomirlarni ichdan mustahkamlash uchun maxsus preparatlar yordam beradi. Bular asosida geosmin gesperidin yotadi. Masalan, Venarus dorisi. Uning faol moddalari qon tomirlar devorchalarini oziqlantiradi va himoyalaydi. Mikrosirkulyatsiyani yaxshilaydi, qonning harakatini oshiradi hamda og'iq va shishni kamaytiradi. Natijada varikoz kasalligining rivojlanishi töxtaydi.

OVQATLANISH
Taomnomangizda sabzavotlar va mevalar bölishi lozim. Ular turli vitamin va biriktiruvchi töqimalarga boy bölib, köktomir devorchalarini mustahkamlashga va ularning elastikligini oshirishga yordam beradi. Mandarin, apelsin va limonda S va P vitaminlari köp. Kasallik alomatlari sezilganda yog'li, achchiq va shör narsalarni yeyishni kamaytirish kerak.

MASSAJ
Xaftada bir necha marotaba oyoqlarizni yengil uqalang. Bu juda oson: ertalab va kechqurun oyoqlarizni pastdan tepaga qarab uqalaysiz, bunga bor yög'i 5-10 daqiqa vaqt ajratsangiz yetarli. Natijasi esa samarali, oyoqlarning charchog'i ketib, qon aylanishi yaxshilanadi.

ISSIQ VA SOVUQ DUSH
V ... Читать дальше »

1. Қизил пиёз уруғидан бир чой қошиқ олинадида,
икки стакан сувда паст оловда 5 дақиқа қайнатилади,
совигандан сўнг докадан сузилади, кейин сувидан
танадаги доғли жойларга суртилади. Муолажа камида
бир ҳафта давом эттирилса, доғлар кетиши керак.
Агар пиёз уруғини туз билан қўшиб ишлатса,
сўгалларни кетказади.
2. Тактак ўтидан (ёввойи арпа ўти) тайёрланган
дамлама билан доғли жойлар, тактак уни билан 3-4
кун сепкил, темираткилар ювилади (1 чой қошиқ
тактак уни 200 мл қайноқ сувга).
3. Бақлажондан сиқиб олинган сув танадаги ёки
юздаги доғ-у яралардан қолган жойларга суртилса,
уларни кетказади.
4. Тана ва юз доғини кетказиш, рангини чиройли
қилиш учун нўхат, илитилган тухум, гўшт сели,
хушбўй шароб истеъмол қилиш ҳамда анжир ейиш
тавсия қилинади.
5. Ҳар куни крахмал қатронини сух билан суртиш ҳам
кўпинча юзни тозалаб, тиниқ қилади

Бугун кўпчиликни қондаги қанд миқдори ташвишга солмоқда. Айниқса қандли диабет билан оғрийдиган беморлар бу муаммога ҳар куни дуч келадилар.

Беҳоллик, оғиз қуриши, майда яраларнинг қийин битиши, иштаҳанинг ошиши, кўз нурининг пасайиши — буларнинг бари қондаги юқори миқдордаги глюкозадан далолат беради.

Қондаги қанд миқдорини пасайтирувчи маҳсулотлардан бири — қовоқ данакчаларидир. Улар катта миқдорда фойдали элементлар манбаи бўлиб, қовоқ данакчалари — қон таркибини яхшиловчи темир моддасига ҳам бой.Уни истеъмол қилганда — юрак тўғри ишлаши учун барча керакли озуқаларни олади. Шу билан бирга қовоқ данакчалари ҳуснбузарларга қарши ажойиб восита бўлиб, терининг умумий ҳолатини яхшилайди.
Қовоқ данакчаларини ҳар куни истеъмол қилиш қондаги қанд миқдорини ҳам пасайтирар экан.

Маҳсулотлар:
-150 гр тозаланган қовоқ данакчалари;
-сув;
-1/2 чой қошиқ корица(ҳушбўйлик учун);
-4-5 дона хурмо.

Данакчаларни 8 соатга сувда ивитиб қўямиз. Сўнг сувни тўкиб ташлаб, блендерда майдалаймиз, 4 пиёла сув қўшиб яна блендерда аралаштирамиз. Аралашмани докадан ўтказиб, майдаланган хурмо ва корица қўшамиз. Сўнг қовоқ уруғи сутини шиша банкага солиб совутгичга қўямиз. Шифобахш ичимликни эрталаб оч қоринга 100 грдан ичиб, 30 дақиқадан сўнг нонушта қилиш мумкин. Қовоқ сутини 4 кун ичиб 4 кун дам олинади ва яна ичилади.

Қора қорағат (смородина). Аскорбат кислотага бой маҳсулотлар кўзларнинг соғлом бўлишида жуда муҳим. Организмни ушбу фойдали витаминлар билан таъминлаш учун, айниқса, қора қорағат тавсия этилади. Тонгни бир стакан смородина билан қарши олинг. Фақат ошқозонингиз бу каби нордон маҳсулотларни кўтара олса бўлгани.

Бодом, ёнғоқ таркибида витамин В1(тиамин) бўлиб, у нерв тўқималари ҳолатини яхшилашга ёрдам беради. Унга кўз тўр парда, кўриш нерви ва бош миядаги кўриш анализатори киради.

Гўшт, тухум, сут маҳсулотлари. Уларнинг таркибада витамин В12 (цианкобаламин) кўп бўлиб, улар организмда оқсил алмашинувида фаол иштирок этади. Кўз соққаси, кўриш нерви, бош мияси ҳам шулар жумласига киради.

Қизил, сариқ сабзавотлар ва кўкатлар.Кўриш қобилиятини тиклашда каротин (витамин А) анъанавий восита ҳисобланади. У қизил ва сариқ сабзавот ва меваларнинг ҳаммасида мавжуд. Шунингдек, витамин А жигар, тухум, сариёғда кўп. Кўриш қобилияти сусайганда 1 стакандан сабзили коктейль ичиб туринг. Сабзи сувини (3 ҳисса) петрушка барги суви (1 ҳисса) билан аралаштириб, овқатланишдан олдин ичсангиз бўлади.

Шивит, исмалоқ, петрушка, сельдерей, бодринг ва лавлаги, сачратқи (цикорий).Уларнинг шарбатлари ҳам кўз учун фойдали. Ушбу сабзавот ва кўкатларнинг ҳаммасидан хомлигича кўп-кўп еб туринг. Уларни турли-туман салатларга қўшсангиз ҳам бўлади.